Η Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια διακρίνεται σε: Χρόνια Βρογχίτιδα και Πνευμονικό Εμφύσημα. Οι δύο αυτές καταστάσεις μπορεί να συνυπάρχουν ή η πρώτη να προηγείται χρονικά και να ακολουθεί η δεύτερη.
Στην Χρόνια Βρογχίτιδα οι αεραγωγοί φλεγμαίνουν και είναι σε στένωση, καθώς επίσης παρατηρείται χρόνια υπερβολική έκκριση βλέννας από το βρογχικό δέντρο. Το κλινικό αποτέλεσμα αυτής της κατάστασης είναι η χρόνια εμφάνιση επεισοδίων διαλείποντος ή παραγωγικού βήχα και απόχρεμψης πτυέλων. Κάθε μορφή μακροχρόνιας παραγωγής πτυέλων μπορεί να υποδεικνύει Χ.Α.Π.
Στο Πνευμονικό Εμφύσημα παρατηρείται διάταση ή καταστροφή των πνευμόνων και παθολογική αύξηση του μεγέθους των τμημάτων τους πέραν των τελικών βρογχιολίων, ενώ παράλληλα εμφανίζονται ατροφικές αλλοιώσεις στους βρόγχους.
Η ΧΑΠ είναι μια συχνή νόσος η οποία προλαμβάνεται και αντιμετωπίζεται και είναι πρωτεύουσας σημασίας για τη δημόσια υγεία, δεδομένου ότι σήμερα αποτελεί την τέταρτη αιτία θανάτου στον κόσμο, ενώ ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (Π.Ο.Υ.) προβλέπει ότι θα γίνει η τρίτη κύρια αιτία θανάτου έως το 2030.
Ο επιπολασμός της Χ.Α.Π στο γενικό πληθυσμό παγκοσμίως υπολογίζεται περίπου στο 10% σε ενήλικες άνω των 40 ετών με διακυμάνσεις από χώρα σε χώρα επιδρώντας σημαντικά στο κόστος υγειονομικής περίθαλψης της νόσου το οποίο είναι σημαντικά στο κόστος υγειονομικής περίθαλψης της νόσου το οποίο είναι σημαντικά υψηλό και προκαλώντας σημαντικές επιβαρύνσεις την ποιότητα ζωής των ασθενών.
Το κυριότερο αίτιο της ΧΑΠ είναι το κάπνισμα (20-25% των καπνιστών θα αναπτύξει ΧΑΠ). Στην Ελλάδα το ποσοστό καπνίσματος του πληθυσμού είναι το υψηλότερο της Ευρωπαϊκής ένωσης (42%).
Άλλες αιτίες είναι:
- Παθητικό κάπνισμα
- Μόλυνση ατμοσφαιρικού αέρα
- Διαβίωση σε βιομηχανικές πόλεις
- Επαγγελματική έκθεση σε σκόνη, χημικά, αναθυμιάσεις (ανθρακωρύχοι, κλπ)
- ‘Ελλειψη α1 αντιθρυψίνης
Αρχικά:
- Πρωινός βήχας «των καπνιστών» (σταδιακά γίνεται αποχρεμπτικός)
- Επεισόδια λοίμωξης με πυρετό (το χειμώνα κυρίως)
- Δύσπνοια σταδιακά επιδεινούμενη
- Απώλεια βάρους
- Δυσανεξία στην άσκηση
Προχωρημένα στάδια:
- Κυανωτικό, πληθωρικό προσωπείο
- Δύσπνοια στην ανάπαυση (ακροαστικά και επικουρικούς αναπνευστικούς μύες)
- Αφύπνιση κατά τη διάρκεια του βραδινού ύπνου
- Κόπωση
- Αιμόπτυση
Τελικά εγκαθίσταται:
- Αναπνευστική ανεπάρκεια (υπερκαπνία, υποξαιμία κλπ)
- Χρόνια καρδιακή κάμψη
Το κυριότερο σύμπτωμα του Πνευμονικού Εμφυσήματος είναι η δύσπνοια, με χαρακτηριστικά τον διατεταμένο (πιθοειδή θώρακα), τη λειτουργία επικουρικών αναπνευστικών μυών και την περιορισμένη έκπτυξη του θώρακα.
Οι ασθενείς αυτοί έχουν χαρακτηριστικά ευρήματα στην κλινική εξέταση από τον ιατρό, καθώς και χαρακτηριστική ακτινογραφία θώρακος.
Η διάγνωση γίνεται με βάση την κλινική εικόνα του ασθενούς , την κλινική εξέταση του ιατρού, καθώς και τη βοήθεια των παρακάτω εργαστηριακών εξετάσεων:
- Ακτινογραφία θώρακος ή και Αξονική τομογραφία θώρακος (CT)
- Σπιρομέτρηση (εξέταση κατά την οποία υπολογίζονται οι όγκοι αναπνοής του εξεταζόμενου ατόμου)
- Αιματολογικές εξετάσεις (πιθανώς)
- Αέρια αρτηριακού αίματος (πιθανώς)
Η ΧΑΠ είναι μια μη αναστρέψιμη βλάβη του πνευμονικού παρεγχύματος, συνεπώς δεν υπάρχει οριστική θεραπεία. Τα παρακάτω μέτρα μπορούν να αναστείλουν την πορεία της και πιθανώς να επιβραδύνουν την επιδείνωσή της.
- Απαγόρευση καπνίσματος
- Μεταφορά σε λιγότερο μολυσμένη περιοχή, αν αυτό είναι δυνατό
- Καταπολέμηση παχυσαρκίας και λοιμώξεων
- Χορήγηση αντιβιοτικών για μικροβιακές λοιμώξεις
- Εμβολιασμοί (όπως ο αντιγριπικός)
- Βρογχοδιασταλτικά (για τον συνοδό βρογχόσπασμο)
- Αποχρεμπτικά (για διευκόλυνση αποβολής των εκκρίσεων)
- Οξυγόνο (στα προχωρημένα στάδια)
- Μεταμόσχευση πνεύμονα (στο τελευταίο στάδιο)
H πρόληψη της νόσου μπορεί να γίνει με την ανάπτυξη στρατηγικών για την αποτροπή από την έναρξη του καπνίσματος ή για την άμεση διακοπή του, καθώς και τη σωστή και έγκαιρη αντιμετώπιση των λοιμώξεων του αναπνευστικού.